Walter Tevis,
Gambit królowej
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 2020 r.
ISBN: 9788381910514
liczba str.: 360
tytuł oryginału: The Queen's Gambit
tłumaczenie: Hanna Pustuła - Lewicka
recenzja opublikowana na lubimyczytac.pl:
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4932757/gambit-krolowej/opinia/60932345#opinia60932345
Beth Harmon effect - chyba dokładnie tak da się zdefiniować to pozytywne zamieszanie, które pojawiło się wokół szachów, najpierw była i jest ta cała pandemia koronawirusa, która zachęciła nowych graczy do rozgrywek szachowych w internecie np. , a prawdziwa eksplozja nastąpiła po emisji serialu na podstawie książki o tym samym tytule, czyli „Gambit królewski”, której autorem jest Walter Tewis. Serialu netfliksowego nie oglądałem, więc skupię się tylko na tym co mam, na książce. Książka skupia się na postaci młodej adeptki szachów, a wkrótce mistrzyni rozgrywek na czarno-białej 64 polowej desce szachowej. Akcja książki toczy się jakby dwutorowo, z jednej strony mamy przeżycia bohaterki, a z drugiej wszystko co jest związane z szachami, nie trzeba dodawać, że autor zrobił to w wyśmienity sposób, na tyle genialny, że przekonał czytelników, że szachy są naprawdę rewelacyjne. Emocje jakie towarzyszą partiom zostały w świetny sposób przedstawione, dowodząc tezy, że w szachach istotna jest psychologia. W sumie to jest jednak mistrzostwo, bo jednak ta koncepcja szachowa, która powoduje, że to jest książka głównie o szachach, na całych stronach autor rozwodzi się na partiach granych przez Beth Harmon, no i niesamowitych emocji tym towarzyszące. Co nie znaczy, że ta warstwa poza szachowa nie ma znaczenia, bo ona wyjaśnia kim jest Beth jaka była i jakie doświadczenia miała z lat dziecięcych i młodzieżowych i jak to wpłynęło na to, że jest osobą wyjątkową i jak potem kreowała swoją karierę szachową. Beth był ambitna lubiła wygrywać i źle znosiła porażki, i robiła wszystko, żeby było ich jak najmniej, co nie znaczy, że nie było spektakularnych wpadek na szachownicy i musiała sobie jakoś z nimi radzić.
Kręcąc się po internecie można się dowiedzieć, że tzw. partie Beth Harmon są to tak naprawdę zapisy prawdziwych partii szachowych granych w tempie klasycznym uchodzące za tzw. arcydzieła rozgrywane na szachownicy. Jest jeszcze jedna ciekawostka, na jednym z najpopularniejszych portali szachowych można rozegrać partie z botem, czyli komputerem zaprogramowanym na styl gry Beth Harmon, i to jest bardzo ciekawe szachowe doświadczenie. Jest tam siedem leveli Beth, pierwszy podstawowy Beth 8 letnia ranking 800 elo, siódmy Beth 22 lata ranking 2700 elo:, czyli wyższy niż w tej chwili mają najlepsze kobiety na świecie, Hou Yifan: 2658 elo, natomiast niższy od czołowych arcymistrzów, Magnus Carlsen, aktualny mistrz świata, ma w styczniu 2021 r ranking szachów klasycznych – 2862 elo.
Wracając jednak do książki, Beth po śmierci rodziców trafiła do sierocińca, początek tej opowieści jest całkiem zwyczajny, dzień po dniu opis wydarzeń, orz troski, rozterki, marzenia dzieci, które marzą o tym, że będą adoptowane i wszystko będzie ładnie, pięknie. Wiemy, że Beth miała słabe nadzieje, że będzie adoptowana, jednak to się wydarzyło, została adoptowana i to miało dobry wpływ na jej rozwój kariery szachowej. Jeszcze w sierocińcu Beth trafia przypadkiem do piwnicy i widzi, że woźny pan Sheibel, przesuwa jakieś figurki po desce, pierwsze skojarzenia jakie miała było z warcabami, tylko ,że dziwne jej się wydało, że figurki nie są identyczne, tylko się różnią, że są jakieś króle, królowe, konie, gońce, wieże, no i pionki, po obydwu stronach szachownicy. Zainteresowało ją to, no i wpadła, szachy stały się jej tak ogromną pasją, że ją to niesamowicie pochłonęło. No i szybko się okazało, że ma genialny umysł i jest wybitną artystką szachownicy, ma też niezwykłą wyobraźnie przestrzenną, prowadzi w myślach rozgrywki szachowe z zamkniętymi oczami bardzo często. Szachiści robią rozgrywają partie na ślepo pokazując genialne skille szachowe, w internecie można to zobaczyć na żywo na streamach szachowych czasem.
Dalej akcja toczy się niesamowicie szybko Beth została najpierw mistrzem stanu Kansas, a potem bierze udział w kolejnych turniejach szachowych, wkrótce została mistrzem USA, szybko się dowiedziała jednak, że Ameryka nie jest potęgą szachową, i żeby zmierzyć się z najlepszymi trzeba wyjechać z kraju, najpierw był turniej w Meksyku, potem wyjazd do Paryża, a potem już pozostało jej wbijanie szachowych szczytów, czyli podróż do ZSRR, na turniej odbywający się w Moskwie, była to tzw. kołówka, każdy gra z każdym w której uczestniczył mistrz świata Borgow, a więc był to turniej prestiżowy, w którym gra światowa czołówka. Finał nie jest niespodzianką, Beth pokazała, że jest najlepsza i zgłasza aspirację najpierw do turnieju kandydatów, a potem do uczestnictw w meczu o mistrzostwo świata. Celowo użyłem, terminu mistrz, a nie mistrzyni, bo w szachach termin mistrzyni odnosi się do rozgrywek typowo kobiecych, a Beth jest mistrzem, ponieważ ona brała udział w typowo męskich turniejach, co jest możliwe. Robiła to przecież Judith Polgar, która była najlepszą kobietą w historii szachów, nr. 8 na globie wśród szachistów, w szczytowym momencie kariery, choć nigdy nie zdobyła kobiecego championatu, mistrzynią świata kobiet w tym czasie była jej siostra Susan Polgar. Czy kiedyś objawi się realna Beth Harmon?
Kogo ona może przypominać: Beth Harmon bywa porównywana do właśnie Judith Polgar, Anny Rudolf, czy Aleksandry Kosteniuk i kilku inny kobiet wirtuozerek szachownicy, ale zdaniem szachowych specjalistów ona jest pierwowzorem amerykańskiego geniusza szachowego Bobby Fishera. W sumie nie wiem na ile te spekulacje są właściwe, wszak to jest fikcja literacka, ale kto wie czy nie okaże się za kilkanaście lat nie objawi się jakaś realna, genialna Beth Harmon. W tym ta książka jest niezwykła, rozwija marzenia, o tym, że da się grać w szachy, trzeba tylko dużo wysiłku w to włożyć, żeby grać na wysokim poziomie. I bardzo dobrze, że w tej materii książka nie pozostawia złudzeń, bo trening szachowy jest istotny, żeby progresować w szachach, i nawet taka Beth Harmon analizowała książki szachowe, rozwiązywała zadania. W dzisiejszych czasach teraz wystarczy odpalić internet i wciągu kilku sekund znaleźć potrzebne do treningu strony, można zaopatrzeć się w programy szachowe, co nie znaczy wcale, że książki szachowe odejdą do lamusa, bo przerabianie książek wciąż jest przydatne w trenowaniu szachów. Cieszę się, że ta książka i film pobudziła marzenia wielu ludzi, którzy próbują szczęścia na szachowej drodze, strasznie trudnej, wyboistej, ale niezwykle satysfakcjonującej, jak się widzi postępy i da się zagrać naprawdę fajne partie szachowe. Życzę powodzenia. Tego nie muszę właściwie już dodawać, że książka jest po prostu genialna 11/10. Czytelnikowi nie pozostaje nic innego jak zagłębić się w niesamowitych głębiach szachowych rozgrywek. Zdecydowanie polecam.
